كتاب به مجموعه ای از ورقه های كاغذ ، پوست آهو یا ماده ای همانند آن گفته میشود كه در آن مطالبی نوشته شده باشد و با هم به نخ كشیده شده یا صحافی شده باشند و دراصل به معنی دوختن چرمی به چرم دیگر یا پیوند دادن برخی از حروف به برخی دیگر به وسیلة گفتن یا نوشتن است بنابر آنچه در كتاب لغت و درتفسیر مجمع البیان آمده ، كتاب در اصل مصدر كتب یكتب است و به مع

كتاب به مجموعه ای از ورقه های كاغذ ، پوست آهو یا ماده ای همانند آن گفته میشود كه در آن مطالبی نوشته شده باشد و با هم به نخ كشیده شده یا صحافی شده باشند و دراصل به معنی دوختن چرمی به چرم دیگر یا پیوند دادن برخی از حروف به برخی دیگر به وسیلة گفتن یا نوشتن است . بنابر آنچه در كتاب لغت و درتفسیر مجمع البیان آمده ، كتاب در اصل مصدر كتب یكتب است و به معنی پوستی را به پوستی دیگر پیوند دادن است مانند این كه كسی پاره پوستی را به مشك آب پینه بدوزد ( كتب القربه ) یا لب های قاطری را با حلقه گرد آورد و به یكدیگر پیوسته گرداند ( كتب البغله ) و سپاهیان را هم كه كتیبه گفته اند بواسطة آنست كه به یكدیگر می پیوندند . راغب می گوید نوشته ها را هم كه مكتوب می گویند برای این است كه حروف و كلمات را به یكدیگر می چسبانند و از آن جمله می سازند چه روی صفحه ای نوشته شود و یا آن كه ضمن گفتار باشد . بنابراین كلماتی را هم كه بر زبان می آورند گاهی كتاب می گویند مانند این كه گفتار خداوند را پیش از آن كه نوشته شود كتاب گفته اند زیرا حروف و كلماتی را ب یكدیگر پیوند داده اند . نتیجة عزم و ارادة قطعی را هم كه سر زدن كاری و یا پیش آمدی است و یا وجود شدن چیزی است كتاب گفته اند . فرمان دادن به كاری و واجب گردانیدن آن را هم كتاب گفته اند . ثابت و پابرجا گردانیدن علم و عقیده ای در قلب كسی را هم كتاب گفته اند و این آیة شریفه را می توان در این باره شاهد آورد كه خداوند فرموده است : اولئك كتب فی قلوبهم الایمان ( مجادله ـ22)

در طول تاریخ ، كتاب به اشكال و انواع مختلف فراهم شده و دست و مركب و قلم و نی دركتابت آن بكار رفته و درهر ورق آن سطوری مركب از كلماتی مرتبط به هم و عبارات و مضامینی كه مفهوم مشخصی را القاء می كند پیوند خورده است . شیوة چاپ وحروفچینی در قرن اخیر به كتاب صورتی نو و كسترشی جهانی بخشیده و تهیه و دسترسی به آنرا سهل و میسور گردانیده است و سیر آن همچون مراحل سنی انسان كه شامل نوجوانی وجوانی میانسالی و پیری است مراحل علامت نگاری و مقاله نویسی و رساله نویسی را پست سر گذارده ، به صورت امروزین درآمده است .

كتاب مهمترین وسیلة انتقال حقیقت ها و سخنگوی پیشینیان و كارنامة فرهنگ و معرفت بشر و اسباب فزونی دانش و ادبیات و بیان كنندة تلخی ها و محرومیت ها و تلاش ها و كامیابی ها و پیروزی رفتگان و در مسائل علمی نشانة تسلسل تفكرات بوده ، قرن ها نقل و انتقال و گسترش دانش و هنر و نشر فرهنگ و تعمیم آموزش و پرورش و ایجاد نزدیكی ملت ها را از نقطه ای به نقطة دیگر ، عهده دار بوده است . كتاب و كتابخانه ، ضبط دانش اندیشمندان و تجربة صاحبنظران و نشر آن میان شیفتگان اندیشه های نو ، نقش اصلی و اساسی بارور كردن اذهان را به عهده داشته است .

كتاب موجب شده كه گنجینه های فكری و آثار گذشتگان برای آیندگان باقی بماند و اندیشة نسل های مختلف به هم پیوند بخورد و منبع عظیمی ازعلم و معرفت ایجاد گردد . این منبع عظیم كه به تدریج تكمیل می شود ازاسباب دگرگونی و تحول جوامع و ملل است .مثلاً در زمینة علوم ، پیشرفت تدریجی علم فیزیك و شیمی ، طرز زندگی جوامع انسانی را تغییر داده است . این پیشرفت ها كه به ویژه در صنایع مشهود است از یك یا چند نفر یا یك نسل ساخته نبوده ولی چون كشفیات مختلف ،مكتوب و بایگانی شده و دست به دست گشته ، پیشرفت های مزبور ممكن شده است . لذا بدیهی است آنچه میراث های فرهنگ بشری و حوادث تاریخی را كه عامل تحول است زنده نگه می دارد كتاب و قلم است و نیز آنچه ما از تاریخ گذشتگان می دانیم در اثركتابت به دستمان رسیده و گرنه شاید جز وقایعی كه برای پدر و پدر جد ما سینه به سینه روایت شده ، مطلب دیگری از تاریخ نمی دانستیم .

بررسی تاریخ و فرهنگ و آموزش و پرورش در سه دورة پیش از اختراع خط » و پس از اختراع خط و كاغذ و كتاب » و اختراع چاپ » خلاصه می شود و كتاب در كنار آموزگار و برنامه و روش ، یكی از اركان عمدة آموزش و پرورش به شمار رفته ، جامة تاریخی بسیار زیبا بر پیكر انسان است . دكارت ( فیلسوف نامدار فرانسه ) گوید : تمدن هر كشوری به اندازة عظمت و ارجمندی كتاب های آن كشور است و یك ملت به هیچ چیز آن اندازه نیاز ندارد كه به داشتن كتاب های خوب و راستین ، چنان كه پیامبران اولوالعزم با داشتن كتاب بر دیگر پیامبران برتری یافته اند .